سیستمهای پنوماتیک
اجزای تشکیل دهنده سیستمهای پنوماتیکی به شرح زیر می باشد:
- کمپرسور
- خنک کننده و خشک کننده هوا تحت فشار
- مخزن ذخیره هوای تحت فشار
- شیرهای کنترل
- عملگرها
برای بهره برداری مناسب و موثر در تمام دستگاه های پنوماتیک ضروری است که خطوط هوا رسانی شرایط زیر را داشته باشد:
- تمیز باشد
- خشک باشد
- آلوده به روغن نباشند
اگر هوا در اثر ناخالصی ها، بیش از حد به رطوبت و روغن آلوده شده باشد، اثر زیان آوری بر عملکرد قطعات و اجزای دستگاههای پنوماتیک خواهد گذاشت مثلاً می تواند باعث گرفتگی یا گیر کردن شیرها یا دستگاههای راه انداز شود.
هرگاه رطوبت در هوا موجود باشد، می توان زنگ زدگی و خوردگی را در تجهیزات پنوماتیکی مشاهده کرد. این فرایند به خاطر عکس العمل شیمیایی بین آهن و رطوبت می باشد. رطوبت در هوا اگر نتواند متراکم شود و به صورت آب درآید، می تواند سبب زنگ زدگی و ساییدگی در مخزنها، لوله های هوا و تجهیزات شود. علاوه بر این که این مخلوط شدن آب با مواد آلاینده در داخل روغن تشکیل اسیدهای مخرب و فاسد کننده می دهد.
روغن نیز هر نوع ذرات آلوده کوچکی را در خود نگه میدارد. حال اگر روغن کثیف با آب مخلوط شود، ترکیبی به شکل ذرات ریز و پایدار تشکیل می دهد. حال در درجه حرارت زیاد و متراکم شدن هوا، آب و روغن به صورت رسوب و اسید در می آید. این امر موجب خوردگی تجهیزات پنوماتیکی می شود.
در عمل، تجهیزات و دستگاههایی برای تولید، انتقال و توزیع هوای تمیز، خشک و بدون روغن ساخته شده اند که مهمترین آنها مطرح میشود.
کمپرسور
کمپرسور به عنوان منبع تولید هوای فشرده در سیستم های هوای فشرده مورد استفاده قرار میگیرد. علامت سمبلیک کمپرسور در شکل رو به رو آمده است.
محور کمپرسور به محور یک محرک کوپل شده است و انرژی لازم جهت حرکت را از آن تامین می کند. محرک کمپرسور می تواند شامل موتورهای الکتریکی یا موتورهای احتراقی باشد.
کمپرسور، دستگاهی است که هوا، گاز بخار آب را در فشار مشخصی به داخل مکیده و با افزایش فشار به شبکه خطوط لوله هدایت می شود.
مخزن
مخزن هوای فشرده
مخزن هوای فشرده به منظور تامین و ذخیره هوا مورد استفاده قرار میگیرد در ضمن می تواند نوسانات فشار را که در شبکه روی میدهد خنثی و فشار را ثابت نگه دارد. جنس مخزن به طور عموم از ورقهای آهنی، آلومینیوم، استیل و غیره میباشد. در صورتی که جنس مخزن از آهن باشد، جدار داخلی باید رنگ کاری یا آپوکسی صورت گیرد تا از زنگزدگی جدار مخزن محافظت شود.
واحد مراقبت
برای اینکه قطعات و تجهیزات پنوماتیک طول عمر مناسبی داشته باشند، یکی از روشهای مفید برای تحقق این موضوع، آماده سازی هوای مورد استفاده در مدارهای پنوماتیک می باشد.
هوای موجود در سیستم پنوماتیک باید تمیز و خشک باشد تا ضمن کاهش میزان فرسودگی اجزا و قطعات، فاصله زمانی لازم جهت سرویس و نگهداری طولانی تر شود. هوای اتمسفر دارای عوامل ناخالصی ها زیان آوری برای سیستمهای پنوماتیکی محسوب شده (دود، گرد و خاک و بخار آب) لذا لازم است قبل از ارسال هوای فشرده در مدار پنوماتیکی، تهویه لازم صورت پذیرد.
شیرهای کنترل
در سیستمهای هیدرولیک و پنوماتیک، شیرهای کنترل برای هدایت و تنظیم جریان سیال از پمپ یا کمپرسور به مصرف کننده ها به کار می روند. البته تفاوتهای قابل توجهی بین شیرهای هیدرولیک و پنوماتیک وجود دارد که اساساً ناشی از اختلاف فشار کاری، نوع آببندیهای مورد نیاز برای گاز یا روغن میباشند. اما در مجموع عملکرد و طرز کار آنها بسیار مشابه یکدیگر است. شیرهای کنترل از لحاظ عملکرد به سه دسته تقسیم بندی می شوند:
1- شیرهای کنترل کننده مسیر جریان یا شیرهای راه دهنده (Directional Control Valve)
شیرهای کنترل جهت، به منظور نحوه جریان سیال در مسیرهای ارتباطی مورد استفاده قرار میگیرد و تعیین کننده جریان سیال در مدار میباشد مانند شیرهای راه دهنده و شیر یکطرفه و ...
2- شیرهای کنترل فشار (Pressure Control Valve)
شیرهای کنترل فشار، به منظور کاهش تنظیم و محدود کردن فشار مورد استفاده قرار می گیرد مانند شیرهای اطمینان، کاهنده فشار و ...
3- شیرهای کنترل جریان (Flow Control Valve)
شیرهای کنترل جریان، با تنظیم میزان ورودی به عملگرها سرعت آنها را تنظیم می کند مانند شیرهای کنترل جریان حرکت سیلندر و ...
منبع: پنوماتیک صنعتی آقای مهندس فرزادی